Pytanie nadesłane do redakcji
Zaszłam w ciążę, stosując tabletki antykoncepcyjne Yaz 9. Zapomniałam kiedyś rozpocząć opakowanie - 2 tabletki, potem stosowałam to opakowanie do końca i jeszcze pół, zanim zrobiłam test ciążowy. Czy coś grozi mojemu dziecku?
Odpowiedziała
prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
ginekolog położnik, endokrynolog, seksuolog
Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Odpowiedzi na te pytania są trudne i niejednoznaczne. Jeśli pojawi się podejrzenie ciąży, a nadal bierze się tabletki, jak najszybciej należy zrobić test ciążowy paskowy, który można zakupić w aptece bez recepty (hormony jednak mogą zafałszować wynik), oznaczyć stężenie beta-HCG z krwi oraz udać się badanie ginekologiczne i poradę do lekarza ginekologa. Jeśli podejrzenia się potwierdzą, koniecznie jest jak najszybsze odstawienie tabletek antykoncepcyjnych i konsultacja z lekarzem ginekologiem - położnikiem. W literaturze medycznej nie ma dokładnych badań na ten temat wpływu tabletek antykoncepcyjnych na rozwijający się płód. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że tabletki przyczynią się do poronienia lub wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. Zagrożeniem jest jednak ciągłe przyjmowanie tabletek podczas ciąży.
Skuteczność metod hormonalnych
Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne (DTA) to doustne hormonalne środki antykoncepcyjne zawierające progestagen i estrogen. DTA może zawierać różne dawki hormonów, dostosowane do zmienności cyklu miesiączkowego.
DTA hamują owulację, czyli nie dopuszczają do uwalniania komórki jajowej (jajeczka) z pęcherzyka Graafa, zagęszczają śluz szyjkowy, który jest nieprzepuszczalny dla plemników i hamują rozrost błony śluzowej macicy, co uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka. Przy zażywaniu tabletek antykoncepcyjnych cykl miesiączkowy trwa 28 dni.
Ilość hormonów wytwarzanych przez organizm kobiety uzależniona jest od fazy cyklu miesiączkowego, dlatego producenci starają się dostosować tabletki antykoncepcyjne do naturalnego rytmu cyklu miesiączkowego kobiety poprzez zastosowanie różnej zawartości hormonów w tabletkach antykoncepcyjnych.
DTA dzieli się na: tabletki antykoncepcyjne jednofazowe - dostarczają organizmowi stałą ilość progestagenu i estrogenu; każda tabletka zawiera jednakową ilość hormonów, tabletki antykoncepcyjne dwufazowe - opakowanie zawiera 2 rodzaje tabletek: tabletki z estrogenem, które mogą mieć niewielką domieszkę progestagenu, oraz tabletki z estrogenem i progestagenem, tabletki antykoncepcyjne trójfazowe - w opakowaniu znajdują się 3 rodzaje tabletek z różnymi dawkami hormonów: estrogenu i progestagenu; najwięcej estrogenu zawierają tabletki zażywane w drugiej kolejności, a najwięcej progestagenu znajduje się w trzecim rodzaju tabletek, zażywanym na końcu.
Sposób stosowania tabletek antykoncepcyjnych zależy od rodzaju tabletek (jednofazowe, dwufazowe, trójfazowe) oraz od producenta. Dlatego przed zastosowaniem antykoncepcji należy dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania.
Tabletki antykoncepcyjne jednofazowe (21 tabletek w opakowaniu) należy przyjmować codziennie o tej samej porze przez 21 dni. Potem należy zrobić 7 dni przerwy. W przerwie powinno nastąpić krwawienie miesiączkowe.
Na rynku dostępne są również tabletki antykoncepcyjne jednofazowe, których opakowanie zawiera 28 tabletek: 21 tabletek z hormonami i 7 bez hormonów lub 24 z hormonami i 4 bez. Stosuje się je codziennie, bez przerw miedzy opakowaniami. Opakowania tabletek antykoncepcyjnych zawierające 28 tabletek przeznaczone są dla kobiet, które po 7-dniowej przerwie w stosowaniu opakowania 21 tabletek zapominają w terminie rozpocząć zażywanie tabletek z nowego opakowania.
Tabletki antykoncepcyjne dwufazowe. W opakowaniu znajduje się 21 tabletek w dwóch kolorach. Najpierw przyjmuje się przez 10 dni tabletki zawierające estrogen, a następnie przez 11 dni tabletki zawierające estrogen i progestagen. Po zażyciu całego opakowania (po 21 dniach) robi się 7-dniowa przerwę.
Tabletki antykoncepcyjne trójfazowe. W opakowaniu znajduje się 21 tabletek w trzech kolorach z różnymi dawkami hormonów: estrogenu i progestagenu. Ma to na celu lepsze dostosowanie się do cyklu miesiączkowego kobiety. Pierwsza i trzecia seria zażywanych tabletek zawierają najczęściej zwiększone dawki progestagenów, a środkowa estrogenu. Tabletki zażywa się według kolejności przez 21 dni, a następnie robi się 7-dniową przerwę do kolejnego opakowania.
Tabletki antykoncepcyjne, uwalniając do organizmu kobiety dodatkowe hormony, powodują zaburzenie naturalnej gospodarki hormonalnej, w związku z czym mogą się pojawić następujące działania niepożądane:
- zwiększenie masy ciała,
- zakrzepica,
- nadciśnienie tętnicze,
- problemy z wątrobą,
- tkliwość piersi,
- obrzęki kończyn dolnych i górnych,
- ból brzucha.
O wszystkich dolegliwościach należy niezwłocznie powiadomić lekarza ginekologa. Pełna lista możliwych działań niepożądanych występujących podczas stosowania danych tabletek antykoncepcyjnych znajduje się na ulotce dołączonej do opakowania.
