Pytanie nadesłane do redakcji
Czy wykonanie USG dopochwowego w 22. tygodniu ciąży może być groźne dla dziecka z „mechanicznego” punktu widzenia? Czy może spowodować naruszenie/pęknięcie pęcherza płodowego? Czy tego typu USG można w ogóle wykonywać w II trymestrze ciąży?
Odpowiedziała
prof. dr n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
ginekolog położnik, endokrynolog, seksuolog
Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Ultrasonografia (USG) to nieinwazyjna metoda diagnostyczna stanowiąca standard w prowadzeniu ciąży. Badanie ultrasonograficzne pozwala monitorować rozwój płodu i nadzorować przebieg ciąży. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, aby wykonać je trzy razy podczas trwania ciąży - pierwsze badanie pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, drugie pomiędzy 18. a 22., trzecie zaś po 30. tygodniu ciąży, po jednym w każdym trymestrze. Zalecenia te dotyczą zarówno ciąży fizjologicznej, przebiegającej prawidłowo, jak i ciąży przebiegającej na przykład z nadciśnieniem tętniczym lub cukrzycą czy ciąży bliźniaczej. W przypadku wystąpienia zagrożenia dla płodu lub matki wykonuje się USG nawet co kilka dni.
Badanie ultrasonograficzne wykorzystuje ultradźwięki (fale dźwiękowe o dużej częstotliwości) wytworzone w urządzeniu USG, które są wysyłane w kierunku badanego obszaru ciała człowieka. Po dotarciu do miejsca badanego ulegają one rozproszeniu, pochłonięciu i odbiciu. Na podstawie komputerowej analizy odbitych ultradźwięków uzyskuje się na monitorze USG obraz badanego obszaru wnętrza człowieka w czasie rzeczywistym, np. można zobaczyć ruchy płodu.
Badanie USG w ciąży wykonuje się na dwa sposoby: jako USG dopochwowe (USG transwaginalne) i USG przezbrzuszne.
Badanie USG do 11. tygodnia ciąży wykonywane jest jako USG dopochwowe, czyli głowicą dopochwową przez pochwę kobiety, po 11. tygodniu ciąży wykonywane jest jako USG przezbrzuszne, czyli za pomocą głowicy przezbrzusznej przez powłoki brzuszne. Badanie USG dopochwowe jest dokładniejsze niż badanie USG przezbrzuszne. Badanie USG w ciąży trwa około 15-30 minut lub dłużej, nawet około godziny, w zależności od zakresu badania.
Badanie USG w ciąży umożliwia między innymi ocenę stanu zdrowia płodu i matki, wykrycie nieprawidłowości w rozwoju płodu, ustalenie płci dziecka, wykrycie ciąży pozamacicznej, ustalenie stanu i położenia łożyska, pomiar objętości wód płodowych i biometryczne pomiary płodu.
Do badania USG drogą dopochwową ciężarna musi zdjąć bieliznę, opróżnić pęcherz moczowy i położyć się wygodnie na wznak na leżance w gabinecie lekarskim w pozycji ginekologicznej. Lekarz wprowadza do pochwy ciężarnej głowicę dopochwową o obłym zakończeniu, zakłada na nią jednorazową osłonkę (przypominającą prezerwatywę bez zbiorniczka), a następnie żel, który ułatwia jej wprowadzenie do pochwy. Po wprowadzeniu głowicy USG do pochwy na ekranie monitora USG pojawia się obraz wnętrza macicy. Delikatne przesuwanie głowicy USG w pochwie ułatwia obserwację wnętrza macicy, dlatego nie ma możliwości mechanicznego uszkodzenia lub przebicia pęcherza płodowego.
Do badania USG drogą przezbrzuszną ciężarna powinna mieć pełny pęcherz, położyć się na wznak na leżance w gabinecie lekarskim w pozycji ginekologicznej i odsłonić brzuch. Przed badaniem lekarz nakłada na powłoki brzuszne kobiety przezroczysty żel ułatwiający przenikanie fal ultradźwiękowych i przesuwanie głowicy USG po brzuchu w czasie badania.
