Pytanie nadesłane do redakcji
Jakie leki na alergię można stosować w I trymestrze ciąży?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Pierwszy trymestr ciąży jest okresem, w którym zarodek, a następnie płód jest szczególnie wrażliwy na działanie szkodliwych czynników mogących prowadzić do powstania wad rozwojowych.
U kobiet ciężarnych nie przeprowadza się badań naukowych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków.
Informacje dotyczące wpływu leków stosowanych przez kobietę ciężarną na zarodek i płód pochodzą z obserwacji stanu zdrowia dzieci urodzonych przez kobiety, które nieświadome swojej ciąży przyjmowały poszczególne preparaty farmakologiczne.
Na tej podstawie wyodrębniono 5 kategorii leków:
- Kategoria "A" - badania z grupą kontrolną nie wykazały istnienia ryzyka dla płodu w I trymestrze, możliwość uszkodzenia płodu wydaje się bardzo mało prawdopodobna.
- Kategoria "B" - badania na zwierzętach nie wskazują na istnienie ryzyka dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną u ludzi lub badania na zwierzętach wykazały działania niepożądane na płód, ale badania w grupie kobiet ciężarnych nie potwierdziły istnienia ryzyka dla płodu.
- Kategoria "C" - badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne (powstawanie wad wrodzonych) lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną u kobiet lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach ani u ludzi
- Kategoria "D" - istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód, ale w pewnych sytuacjach klinicznych potencjalne korzyści z jego zastosowania przewyższają ryzyko (np. w stanach zagrażających życiu lub chorobach, w których inne, bezpieczne leki nie mogą być zastosowane lub są nieskuteczne).
- Kategoria "X" - badania przeprowadzone na zwierzętach lub u ludzi wykazały nieprawidłowości płodu w wyniku stosowania danego leku bądź istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód ludzki i ryzyko zdecydowanie przewyższa potencjalne korzyści z jego stosowania.
Jak już wcześniej napisałam, ponieważ u kobiet w ciąży nie przeprowadza się badań dotyczących bezpieczeństwa leków, żaden farmaceutyk nie może być zakwalifikowany do kategorii A.
Kobiety ciężarne chorujące na choroby alergiczne w sytuacjach wymagających leczenia mogą przyjmować leki zakwalifikowane do kategorii B.
Pani pytanie dotyczy leków przeciwalergicznych bez dokładnego sprecyzowania grupy terapeutycznej sadzę, że pyta Pani o leki antyhistaminowe?
Najmniejsze ryzyko działania teratogennego mają cetyryzyna (Zyrtec) oraz loratydyna (Claritina), a także leki antyhistaminowe I generacji, takie jak: difenhydramina, klemastyna (Clemastin), cyproheptadyna (Peritol), dimentynden (Fenistil).
W odniesieniu do wymienionych leków nie stwierdzono ich negatywnego wpływu na przebieg ciąży, częstość poronień, masę urodzeniową noworodków oraz ryzyko wad.
Do kategorii C zaliczono hydroksyzynę, feksofenadynę (Telfast).
Piśmiennictwo:
Brzezińska-Wcisło A.: Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwhistaminowych w dermatozach ciążowych. Wiadomości Lekarskie 2006; 59(1-2): 89-91.Klasyfikacja leków stosowanych w ciąży. [W:] Indeks Leków Medycyny Praktycznej 2004.
Kruszewski J.: Leki przeciwhistaminowe działania niepożądane i bezpieczeństwo stosowania. [W:] Górski P., Grzelewska-Rzymowska I., Kruszewski J. (red.): Leki przeciwhistaminowe zastosowanie w praktyce medycznej. Opracowanie Ekspertów Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Wydawnictwo Seria. 2005, wyd. II: 240-241.