W związku z rozprzestrzenianiem się wirusa zika Amerykańska Agencja Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) wydała nowe wytyczne do natychmiastowego wprowadzenia, zawierające zalecenia w celu zmniejszenia potencjalnego ryzyka przenoszenia wirusa zika przez ludzkie komórki, tkanki oraz inne produkty na bazie komórek i tkanek (HCT/P). Wskazówki odnoszą się do przeszczepów HCT/P pochodzących zarówno od dawców żywych, jak i zmarłych, włączając dawców krwi pępowinowej, łożyska lub innych tkanek ciążowych.
Kadr z nagrania Jima Beckwitha / YouTube
Nowe wytyczne są fragmentem działań FDA zmierzających do ochrony HCT/P i produktów krwi przed wirusem zika. 16 lutego 2106 roku FDA wydała również zalecenia mające na celu zmniejszenie ryzyka przenoszenia wirusa zika w Stanach Zjednoczonych przez transfuzję krwi.
Potencjalne ryzyko przeniesienia wirusa zika przez HCT/P jako elementu procedury medycznej, chirurgicznej czy reprodukcyjnej zawsze istnieje. Do HCT/P należą takie produkty, jak rogówka, kości, skóra, zastawki serca, komórki krwiotwórcze i progenitorowe (HPC), tkanki ciążowe (np. błona owodniowa) i tkanki reprodukcyjne (nasienie, komórki jajowe).
Według Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (Centers for Disease Control and Prevention – CDC) wirus zika może być przenoszony drogą płciową. Do tej pory w Stanach Zjednoczonych odnotowano przypadki zakażenia wirusem przez kontakt seksualny. Wykrycie wirusa zika w nasieniu sugeruje, że dla dawców komórek, tkanek oraz ich pochodnych konieczne jest zastosowanie dłuższej dyskwalifikacji czasowej czyli względnego przeciwwskazania do oddawania komórek/tkanek ze względu na potencjalne narażenie na szkodliwy czynnik w porównaniu z dawcami krwi pełnej i jej składników.
Zalecenia dla żywych dawców HCT/P: dawcy powinni zostać uznani za niekwalifikujących się, gdy zdiagnozowano u nich zakażenie wirusem zika, gdy w ciągu 6 miesięcy przebywali na terenie przenoszenia się aktywnego wirusa lub mieli kontakt seksualny z osobą płci męskiej uprzednio zakażoną tym wirusem lub przebywającą na wspomnianym obszarze. Dawców krwi pępowinowej, łożyska lub innych tkanek ciążowych powinno się uznać za niekwalifikujących się, jeżeli mieli styczność z wyżej wymienionymi czynnikami ryzyka w czasie całej ciąży.
Rekomendacje dla dawców zmarłych: dawców tych powinno się uznać za niekwalifikujących się, gdy zdiagnozowano u nich zakażenie wirusem zika w ciągu 6 miesięcy przed śmiercią.
Sześciomiesięczny okres wykluczenia ustalono z powodu niepełnych danych dotyczących czasu utrzymywania się wirusa we wszystkich tkankach. Wirus zika wykryto bowiem w tkankach i płynach ustrojowych po tym, jak był już niewykrywalny w krwiobiegu. Podobnie wykryto go w nasieniu nawet 10 tygodni po wystąpieniu objawów zakażenia. Wspomniane pół roku jest więc okresem zapewniającym niezbędny poziom ostrożności.
O wiele mniej wiadomo natomiast, jeśli chodzi o potencjalne przenoszenie wirusa za pośrednictwem HCT/P uzyskanych od dawców zmarłych. Sytuacja może się zmienić, gdy napłyną nowe informacje związane z dawstwem komórek, tkanek oraz innych produktów na bazie komórek i tkanek od osób zmarłych. FDA na bieżąco śledzi sytuację i starannie ocenia nowe informacje związane z ryzykiem zakażenia wirusem zika.
Oprócz wytycznych dotyczących krajowego dawstwa krwi i HCT/P, FDA utrzymuje priorytet rozwoju badań przesiewowych dawców krwi oraz testów diagnostycznych, które mogłyby być przydatne do identyfikacji obecności wirusa zika lub zakażenia nim. Agencja przygotowuje również oceny bezpieczeństwa i efektywności badanych szczepionek i metod leczenia oraz przygląda się technologiom, które mogłyby ograniczyć populację komarów roznoszących wirus.
